CIVILTA' ITALIANA

İtaliya tarixinə dair mövzuları Sizin üçün bura yazıram ki, gələcəkdə də oxumaq lazım olan əsas məqamları biləsiniz. Mövzuları Avropa və Amerika tarixi üçün hazırlanmış proqramdan götürmüşəm. - http://unec.edu.az/application/uploads/2015/07/Avropa-Amerika-2015.pdf





Qeyd edim ki, Qədim Romaya aid mövzuları məktəbdən yaxşı bilirsiz. Fənnimiz üçün bunlar önəmlidir, amma mən sizin əvvəlki biliklərinizi nəzərə alaraq daha çox başqa mövzuların dərinləşdirilməsini istəyirəm. Bundan sonra "istəyirəm" sözünü həmişə "tələb edirəm" kimi anlayın  

İşlətdiyim - işarəsi diqqətinizi çəkmək üçündür!


Erkən orta əsrlərdə katolik kilsəsi və Papalıq (V-XI əsrlər). Papalıq təsisatının yaranması. Roma ilə Konstantinopol arasında ziddiyyətlər. Ümumdünya kilsə məclisi.  
VI-VIII əsrlərdə katolik kilsəsinin yaradılması. Roma Papasının seçilmə qaydası və onun təkamülü.  X əsrin sonu-XI əsrin birinci yarısında Papalığın siyasi cəhətdən güclənməsi. Kilsənin iqtisadi qüdrətinin artması. Kilsənin mərkəzləşdirmə siyasəti. Alman imperatorları ilə münaqişənin başlaması. VII Qriqori və onun investitura uğrunda mübarizəsi. Vorm konkordatı.
Klassik orta əsrlərdə Papalıq və katolik kilsəsi (XII-XV əsrlər). XIV-XV əsrlərdə papalığ alığın iqtisadi və siyasi vəziyyəti. Papalıq katolik irticasının dayağı kimi. Son orta əsrlərdə Papalığın beynəlxalq münasibətlərdə istifadə etdiyi siyasi üsullar. Yezuitlər ordeni(cəmiyyəti). Səlib yürüşləri. Orta əsrlərdə səlibçi hərəkatı anlayışı. Səlib yürüşlərinin müxtəlif növləri. Başqa cür düşünən və digər dinlərə sitayiş edənlərə qarşı səlib yürüşləri. Müsəlmanlara qarşı səlib yürüşləri. XI əsrdə Papalığın Şərq siyasəti. Müsəlmanlara qarşı yürüşlərin məqsədi. İlk səlib yürüşləri. Klermon kilsəsi. Səlib istilalarının sabit olmamasının səbəbləri. IV səlib yürüşü səlib hərəkatının tənəzzül göstəricisi kimi. Konstantinopolun ələ keçirilməsi və Bizans dövlətinin bölüşdürülməsi. XIII əsrdə səlib hərəkatının zəifləməsi. Müsəlman Şərqinə səlib yürüşlərinin başlıca nəticələri və tarixi əhəmiyyəti.



İtaliya IX-XI əsrlərdə. IX əsrin əvvəllərinə doğru Appennin yarımadasının siyasi
xəritəsi. Şimali və Mərkəzi İtaliya, Cənubi İtaliya və Siciliya. Regionlarda siyasi birliyin
olmaması səbəbləri. Şimali və Mərkəzi İtaliyada feodalizmin formalaşma xüsusiyyətləri.
Cənubi İtaliyada feodalizm genezisinin ləngiməsi.
İtaliya XIII-XV əsrlərdə. XIII əsrdə Appennin yarımadasının siyasi xəritəsi. XIII
əsrin ikinci yarısı-XV əsrdə Neapol krallığının iqtisadi və siyasi inkişafı. Papalıq vilayəti
və Roma: siyasi inkişafın xüsusiyyətləri. Genuya–ticarət respublikası. Genuya və
Venesiyanın Şərqin Aralıq dənizi bazarları uğrunda mübarizəsi. Genuyanın zəifləmə
səbəbləri. XII-XV əsrlərdə Venesiyanın siyasi quruluşu. Milan. Sforsa. Florensiya.
Florensiya XIV əsrdə. Mediçi. XV əsrin sonunda İtaliyanın siyasi xəritəsi.
İtaliya XVI-XVII əsrin birinci yarısında. Şimali-İtalya iqtisadiyyatının inkişafı.
Cənubi və Şimali İtaliya. Sosial fərqlər. XVI əsrin birinci yarısında Appenin
yarımadasının siyasi xəritəsi. Onun dağınıqlığının azaldılması. Ayrı-ayrı dövlətlərin:
Florensiya (sonralar – Toskan hersoqluğu) , Savoy hersoqluğu , Neapol krallığının və
Papalığın siyasi tarixi. Bu dövlətlərdə idarəolunmanın təşkili. Knyazlıqda mütləqiyyətin
inkişafı. XVI-XVII əsrlərdə ictimai hərəkatlar.



İtaliya 1789-1815-ci illərdə. Fransa inqilabının İtaliyaya təsiri. 90-cı illərdə siyasi
mübarizə və milli etirazlarlar, onların növləri. Respublikaçı-demokratlar hərəkatı.
Risorcimento. İtalyan respublikaları. İctimai dəyişikliklər. Fransız işğalı. 1799-ci il
üsyanları, onların xarakteri. İtaliyada Napoleonun hökmranlığı. Milli azadlıq hərəkatı.
Karbonarilər.
İtaliya 1815-1848-ci illərdə. İtaliyanın iqtisadi inkişafı. Manufaktura istehsalının
artımı. Sənaye inqilabının ilk addımları. Kənd təsərrüfatında kapitalist münasibətləri;
zadəganların bir hissəsinin burjualaşması. XIX əsrin 20-ci ilində inqilabın
yatırılmasından sonra İtaliyada irtica. 1831-ci ildə Mərkəzi İtaliyada yeni inqilabi
yüksəliş. Milli hərəkatda demokratik istiqamət. D.Madzini və “Gənc İtaliya”, onun
proqramı. 30- 40-cı illərdə çıxışlar və sui-qəsdlər. Azadlıq hərəkatında liberal-monarxist
cərəyan, onun məqsədləri. 40-cı illərin ikinci yarısında ictimai tərəqqi. İtaliyada 1848-
1849-cu illər inqilabı


İtaliyanın birləşdirilməsini yaxşı bilməlisiz
XIX əsrin 50-60-cı illər. 1848-1849-cu il inqilabından
sonra İtaliyanın siyasi-iqtisadi vəziyyəti. Digər İtalya dövlətləri arasında Sardiniya
(Pyemont) krallığının yeri. İqtisadi tərəqqi, kapitalizmin inkişafı, K.Kavur.  Respublikaçı-
demokratlar düşərgəsində. D.Manin və “Xalq Cəmiyyəti”nin yaradılması. Liberalmonarxist
istiqamətin güclənməsi. Pyemontun Fransa ilə ittifaqı. 1859-cu ildə Fransa-İtalya-Avstriya
müharibəsi. Mərkəzi İtaliyada milli hərəkat. Plebisitlər 1860-cı ildə.
Sicilyada inqilabi hərəkat. Demokratların təşəbbüsü ələ alması. C.Harribaldinin
ekspedisiyası (“minlər”in yürüşü) . Demokratlarla liberal monarxistlərin mübarizəsi.
İtaliya krallığının yaradılması. 60-cı illərdə onun dövlət quruluşu, daxili vəziyyəti və
xarici siyasəti. Papalığın mövqeyi. Fəhlə hərəkati. Cənubda kəndli üsyanı. Ölkənin
birləşdirilməsini başa çatdırmaq uğrunda mübarizə. Venesiyanın birləşdirilməsi. Fransa Prussiya
müharibəsi və İtaliyanın birləşməsinin başa çatması. İtaliyanın milli birlik prosesinin tarixi xüsusiyyətləri, onun nəticələri və əhəmiyyəti. İtaliyanın birləşməsinin
tarixşünaslığı.
Risorcimento dövründə mədəniyyət.
İtaliya 1870-1900-cu illərdə. İtaliya milli birlikdən sonra. Siyasi quruluşu.
Kapitalizmin inkişafının sürətlənməsi. Cənub məsələsi. “Sağlar” və “sollar”.  “Roma
məsələsi” və kilsə ilə dövlət arasında münaqişə.  70-80-ci illərdə İtaliyanın xarici siyasəti.
Fransa ilə münasibətlərin gərginləşməsi. Almaniya və Avstriya-Macarıstan (Üçlər
ittifaqı) ilə ittifaq. İtaliyanın ilk müstəmləkə işğalları.  Afrikada İtaliya koloniyaları.
F.Krispinın siyasəti. 90-cı illərin “qanlı onilliklər”i və irticanın məğlubiyyəti.
İtaliya 1900-1914-cü illərdə. XX əsrin əvvəllərində liberalizmə qayıdış. Colittinin
“Yeni kursu”. İnhisarçı kapitalizm və onun İtaliyada xüsusiyyətləri. XX əsrin
əvvəllərində İtaliyanın xarici siyasəti. Ekspansionist tendensiyaların güclənməsi. Millətçi
hərəkatların yaranması. İtaliyanın xarici siyasət oriyentasiyasının tədricən dəyişməsi.
İtaliya-Türkiyə müharibəsi və onun siyasi vəziyyətə təsiri. “Yeni kursu”n iflası və onun
iflas səbəbləri. “Qızıl həftə”.



I Dünya Müharibəsi və İtaliya
Müharibənin əvvəllərində bitərəflik. Müharibəyə münasibət məsələsində
iqtidar(hakim) düşərgəsində parçalanma (neytralistlər və interventistlər). Müharibə edən
koalisiyalarla danışıqlar. 1915-ci il London sazişi və İtaliyanın müharibəyə qoşulması.
Sosialistlər və müharibə. Antimüharibə əhval-ruhiyyəsinin artması. Turin üsyanı.
Kaporettonun dövründə hərbi fəlakət. Siyasi böhranın yetişməsi.

I Dünya müharibəsi və II Dünya müharibəsi arasında İtaliya

İtaliya. I Dünya müharibəsinin İtaliya üçün nəticələri. Müharibə və liberal
parlamentli dövlətin böhranı. Müharibədən sonrakı ictimai-iqtisadi problemlər.
Millətçilik. Faşist hərəkatının yaranması. İtalyan faşizminin xüsusiyyətləri.   Faşizmin
hücuma keçməsi. Liberal siyasi dairələrin faşizmə münasibəti və faşizmin fəhlə
partiyaları tərəfindən qiymətləndirilməsi. Kütləvi antifaşist fəaliyyəti. 1922-ci ildə siyasi
böhranın artması. “Roma üzərinə yürüş”. Faşizmin hakimiyyətə gəlməsi. İtaliyada
faşizminin qələbə çalmasının səbəbləri.


Kapitalizmin sabitləşməsi (1924-1929).
İtaliya. Dövlətin faşistləşdirilməsi prosesinin başlanması və onun xüsusiyyətləri.
Faşizmin ictimai-iqtisadi siyasəti. Faşizmə qarşı müxalifətin güclənməsi. “Mateotti
böhranı” . Antifaşist partiyaların fəaliyyəti. Aventin bloku. Antifaşist müxalifətin
məğlubiyyəti. 20-ci illərin ikinci yarısında faşist rejiminin təkamülü. 1926-cı ilin
fövqəladə qanunları. Korporativ faşizm doktrinasının elan olunması. Siyasi
nümayəndəliyin islahatına dair 1928-ci il qanunları. Vatikanla qarşılıqlı əlaqələr və 1929-
cu il Lateran müqaviləsi.
1929-1933-cu illərdəki İtaliya böhranının xüsusiyyətləri. Böhranın sosial
nəticələri. Dövlət tənzimləməsinin güclənməsi. Korporativ sistemin yaradılması. Böhran
illərində antifaşist hərəkatın vəziyyəti. Antifaşist partiyalar gizli fəaliyyətdə və
mühacirətdə. Antifaşist qüvvələrin bir-birilə əlaqəsinin olmaması.

İtaliyada faşist rejiminin təkamülü. İtalyan faşizminin müharibəyə hazırlaşması.
İqtisadiyyatın hərbiləşdirilməsi. Avtarkiya siyasəti. Faşist dövlət tənzimlənməsi
sisteminin formalaşmasının başa çatması və onun xüsusiyyətləri. İtalyan faşizmi totalitar
diktatura kimi. Kütləvi faşist təşkilatları. Rejimin ideoloji fəaliyyətinin xarakteri və
başlıca istiqamətləri. Efiopiyaya və imperiyanın elan olunması. İtaliya antifaşist hərəkatı.
Müxtəlif istiqamətli antifaşist fəaliyyət birliyi istiqamətində ilk addımlar. Antifaşist
partiyaların yaxınlaşması. 30-cu illərin sonlarında antifaşist hərəkatının inkişafında
çətinliklər. İtalyan faşizminin tarixşünaslığı.  


II Dünya müharibəsi və İtaliya

İtaliya II Dünya müharibəsi dövründə və sonra. Müqavimət hərəkatının nəticələri.
Antifaşist koalisiya hakimiyyət başında. Dövlət quruluşu problemi. Referendum və Təsis
konfransına seçkilər. 1947-ci il Konstitusiyası. Antifaşist birliyin dağılması. 1948-ci il
Parlament seçkiləri. A. De Qasperi hökumətinin daxili və xarici siyasəti. Aqrar islahat.
“Saxta qanun”. 1953-cü il Parlament seçkiləri. Mərkəzçi(sentrist) koalisiyanın yaranması.
“Mərkəzçilik” anlayışı. İtaliyanın “iqtisadi möcüzə”si. Onun mənbələri və sosial
nəticələri. İtaliya AİB-də. Əsas siyasi partiyaların strategiyalarında dəyişikliklər. İSP-nin
inkişafı. XDP-nin sol mərkəzçiliyə üz tutması.
İtaliya 50-ci illərin II yarısı-60-cı illərin axırlarında.
İtaliyada iqtisadi inkişaf, elmi-texniki tərəqqi.   “Tambroni böhranı”. Sol mərkəzçi koalisiyanın hakimiyyət başına
gəlməsi, onun tərkibi və proqramı. İSP-nin təkamülü. 60-cı illərdə sol mərkəzçi
hökumətlərin siyasəti. İctimai gərginliyin artması. 1967-1968-ci illərdə tələbə hərəkatı.
1969-cu ilin “İsti payız”ı. 70-ci illərin əvvəllərində sol mərkəzçiliyin nəticələri.
İtaliya 70-90-cı illərdə. Sol mərkəzçiliyin sonu. Neofaşizm və “gərginlik
strategiyası”. 70-ci illərin ortalarında iqtisadi böhran və onun nəticələri. 1976-cı il
Parlament seçkiləri. “Milli həmrəylik” siyasəti. PDP-nin və “bitərəflər koalisiyası”nın
hakimiyyəti . A. Moronun öldürülməsi. Sol ekstremizm və terrorizmə qarşı mübarizənin
güclənməsi. B.Kraksi və İSP-nin yeni siyasəti. 1979-ci il parlament seçkilərinin
nəticələri. B.Kraksi kabinetinin fəaliyyəti. İtaliyada neoconservatizmin xüsusiyyətləri.
İSP-nin təkamülü. Demokratik Sol Qüvvələr İttifaqının yaradılması. Beşpartiyalı
koalisiya və onun siyasəti. İtaliyada siyasi qeyri-sabitliyin səbəbləri. Senat seçki
sisteminin dəyişdirilməsi. 90-cı illərdə korrupsiyaya qarşı mübarizə. 1994-cü il seçkiləri.
“Azadlıq qütbü”nün sağ blokunun qələbəsi. 1996-cı il seçkiləri. Solların “Zeytun”
ittifaqının qələbə qazanması. R.Prodi hökumətinin fəaliyyəti.

Bu isə bəzi maraqlı materialların linkləri

http://tarix.info/umumitarix/en-yeni-tarix/2694-taliya-masir-dvrd.html
http://www.azkurs.org/avropa-ve-amerika-olkelerinin-en-yeni-tarixi.html?page=14

Umberto Eco-nun faşizm ilə bağlı maraqlı yazısının Azərbaycan dili versiyası https://alinovruzov.files.wordpress.com/2013/06/umberto_eco_eternal_fascism_az.pdf

https://faridmehrali.wordpress.com/2014/03/19/n%C9%99dir-bu-sag-v%C9%99-sol-gorus/

http://edizionicafoscari.unive.it/media/pdf/article/elle/2017/1/art-10.14277-2280-6792-ELLE-6-1-17-5_Yj7rzsR.pdf


bu italyancadır, ruminiyalı və italyanlara aiddir

Xorxe Luis Borxes
DANTE HAQQINDA DOQQUZ ESSE


http://www.kitabxana.net/files/books/file/1457193960.pdf

İtalyanca necə sevgi dilinə çevrilib?  http://www.bbc.com/azeri/vert-tra-40973469

Gənclər, bu Ramiz Dəniz adında bir tədqiqatçının Roma kilsə dövlətinin tarixinə dair yazılarıdır. Maraqlıdır, oxuyun. Qorxmayın ,

çox deyillər  

http://gsaz.az/articles/view/332/Pontifiklarin-cinayati-sayilan-salb-yurushlari--II-yazi
http://gsaz.az/articles/view/333/Katolik-papa-ispan-inkvizisiyasi-va-arablarla-yahudilara-qarshi-soyqirim--III-yazi
http://gsaz.az/articles/view/334/Pontifikin-sarsam-fikri-va-milyonlarla-qirilan-Amerika-hindulari--IV-yazi
http://gsaz.az/articles/view/335/Papa-fitvasi-va-Avropada-gedan-dini-muharibalar--V-yazi
http://gsaz.az/articles/view/336/Amansiz-diktatorlari-dastaklayan-pontifik--VI-yazi

Daha bir maraqlı mövzu    


Yuxarıdakı smaylikə görə sizcə mövzu nədir?

http://www.bbc.com/azeri/vert-fut-42885924

Çılpaq heykəllərin örtülməsi rüsvayçılığa döndü
http://www.bbc.com/azeri/vert-fut-42885924


Yadıma salın Sizə bununla bağlı maraqlı hadisə danışacam

Dante Aligyeri  "İlahi Komediya"
http://www.anl.az/el/d/da_ik.pdf   bütöv kitab

Gənclər, Danteyə həsr olunan dərs üçün kitabın ön sözü ev tapşırığı olacaq. Yəni mütləq oxudur. Mən Sizə kiril əlifbası ilə tapmışdım əvvəl, daha ona ehtiyac olmadı. Bundan oxuyarsınız.

Sizə yaddaşı arzulayıram!

Salam,

dərslərimizdən biri Xristian dini ilə bağlı olacaq.
Bu barədə açaq anlayışları əldə etmək üçün bu kitabı oxuyun

http://www.ebooks.az/view/shUNpGOw.pdf